Tuesday, September 28, 2010

Work the system by Sam Carpenter

While surfing internet for tips on successful management, during my stay at Houston with my son two years back, I came across Sam Carpenter's "6 Steps to Working Less and Making More". I was impressed by the advice and signed up for his newsletter. I also wrote to him about my impressions about his forth coming book. He promptly replied me.

Since then, I was getting regular newsletters giving small real life stories explaining application of work the system method.


When I saw the cover of the book with gears, I remembered an incidence ten years back when my grandson Ketan was 4 years old. I was playing with him with him and just to inspire about how the toy works, I showed him a battery of gears in the broken toy train and explained him how one wheel moves other wheel and so on. He was so excited with the knowledge that he started running to everybody in the house and showing them how the wheels rotate as if he has invented it.

I feel that the same enthusiasm must have prompted Sam Carpenter to write the book ‘Work the system’ when he suddenly realized the system principles, when he thought objectively at his business failure.

When the book was released, I was in India and could not get the print copy, but was eager to read the book. Fortunately the author provided free download facility of the soft copy of book. I read some part casually and got really attracted to it in the topic titled `Gun to the head enlightenment’, where he narrated the experience in the night which turned his frustration due to business failure into sudden enlightenment of new inspiration after realizing negligence to simple small systems which created all problems. I liked it because I was also in similar state of mind was seriously thinking of closing down the show. His narration created a new hope in me. Without waiting to read all remaining book, I sent mail to express my thanks to him.

He found simple solution of analyzing the business as a combination of small systems, taking out wrong system and replacing it after correcting it with dramatic improvement in overall system performance. The classical theory of systems approach tells exactly this procedure. But very few business people can look to their business separating themselves from it and study it objectively. Even myself, a small business owner and who has taught systems approach to college students for many years forgot to apply it to my business. I congratulate Sam Carpenter for sharing his revelation and developing practical procedure for successful implementation of theory into practice.

Earlier to this change, Carpenter had struggled for years in vain to make his business of telephone answering service, Centrial, to run with success. By studying the business of taking an "outside and slightly elevated" point of view, he could identify reasons to the non working subsystems. To streamline and automate efficient working of business he developed methodology of defining Strategic objectives and elaborate operating and working procedures. He has given many examples to illustrate the points and emphasized that one can run the business successfully by working less, paying more salaries and to the satisfaction of customers, if simple work the system principles are followed.

Sunday, September 26, 2010

In defense of Marathi medium schools

(I have written this blog in English ( in continuation of my blog on this subject in Marathi), only to address the people and authorities, who do no bother to read Marathi protests to save Marathi, not for their schools, but for the children who will be denied their right to learn in their mother- tongue.)

Maharashtra Govt. has issued a gazette notification(or department circular?) on 19th June this year, declaring all Marathi medium schools who have not been granted permission earlier as illegal and asked the school authorities to close them. The move was taken to restrict grant-able schools and thereby the expenditure on salaries of teachers.

It is learnt that no Marathi school was given permission for last six years and a large number of schools are running on non-grant basis and waiting to get recognized. Though government has right to restrict the grant-able schools, the present move of ordering to close schools will do irreparable damage to education of children who are studying in these schools. The parents will have to transfer them to costly non grant-able English medium schools, creating sudden obstacle of language in learning various subjects which they were able to understand linking them with everyday experience in life.

As a consequence to government action, there is a sudden spurt in establishment of non grant-able English medium schools equipped with modern amenities and preaching sophisticated western culture. In cosmopolitan cities having highly educated and rich parents, this may suit well. But the establishment of such schools in rural and semi-urban localities where standard of living is low, where all activities are run essentially in Marathi medium, where parents cannot speak or write English, the enforcement of English medium will prove not only to be counter productive but disastrous.

No body questions importance of English in today's global scenario and its necessity in communication and knowledge exchange using internet. However, English simply cannot replace mother tongue language as regards learning efficiency in the initial stages of knowledge assimilation. Use of Marathi medium in Maharashtra,is natural and tunes up seamlessly with thought process and no translation step is necessary to understand any new concept or bit of information. Most of the parents cannot guide their children in the homework and the responsibility of education remains solely in the hands of schools. Unfortunately, the teachers in English medium schools also are generally ill equipped to teach subjects in English medium and rely heavily on books rather than their own expertise.

With propaganda of English medium as a necessity for getting good white collar job prospects, people get tempted to put their children in English medium schools by paying heavy fees. Children are trained to speak English and rehearse English rhymes and stories. Parents feel happy when their child speaks English, calls Mom and Daddy instead of `Aai' and `Baba' and take pride in telling about this to neighbors and friends.Mr. P. G. Sahasrabuddhe in his 'My Marathichi Hak' book has elaborated extensively the superiority of Marathi culture and books. Many Marathi authors have also expressed similar opinion. (Refer Marathi Bhasha section of www.mymarathi.com , a website run by Dnyandeep)

However, they soon realize that what their children are speaking is nothing but articulation of British and US style prose and poems. They fail to interpret it in their observation, experience and communication in daily life which is full with meaning in Marathi. They dislike reading Marathi newspapers, Marathi books and slowly get delineated from local Marathi culture. The great treasure of knowledge in Marathi literature right from Dnyaneshwar, Tukaram to recent writings by great Marathi thinkers and social activists remains inaccessible to them.They move away from family relationship and this is a greatest blow to them.

They get frustrated after seeing their child’s poor progress in learning various other verbose subjects like history, geography and biology. They find it difficult to understand basic concepts in science and mathematics, where they do not get real life examples. I have seen many such cases of poor, uneducated parents, who have failed in proper education to their children by following footsteps of rich families.

I have seen such ignorance of children living in states outside Maharashtra and in other countries towards Marathi literature and culture, and the frantic efforts being done by their parents to preserve and propagate Marathi culture. They will lose the battle if they do not convert Marathi literature to language their children understand and are comfortable with. Unfortunately, no such serious efforts are seen to be done by them or by Maharashtra state to keep them Marathi.It is the responsibility of educated Marathi people to build Marathi-English bridge for easy flow of knowledge by two way translations.

At least the children, who are fortunate to live in Maharashtra, should not face similar situation for no reason except the ruling of government and temptation of fancy English schools. It does not mean that one should not learn English or should hate English. Everybody should learn English as a language and not as medium of learning all subjects, the best choice being one's mother tongue, atleast in early stages of education.

On one hand, government is enforcing use of Marathi everywhere, asking all correspondence to be in Marathi, Names of shops to be in Marathi. At the same time, only to prevent any demand for grant, it is trying to close down all Marathi medium schools. This is totally absurd and may result in unprecedented bad consequences.

A moment

Translation of Marathi Poem to reveal its meaning for Non-Marathi readers. Suggest better wording to improve its quality.
Poem - Ek Kshan. (A moment)
from ‘Kavyadeep’, book of poems
by Mrs. Shubhangi S. Ranade
----
One Moment
A moment comes when
dreamy thoughts become flowing words
A moment comes and
freshens the worn mind with spray of cool & joyful thoughts
A moment comes and
gives a new hope for the frustrated mind
A moment comes and
empties the bowl of sorrow by sudden flood of tears
A moment comes and
creates cool water spring in the the hard perched rock.
A moment comes
not to return again forever
by freeing oneself from mortal life.

* एक क्षण *
एक क्षण असा येतो -
स्वप्नाळलेल्या भावनांना
शब्दरूप देऊन जातो ---- १

एक क्षण असा येतो -
मरगळलेल्या मनावर
श्रावणाचा शिडकावा करून जातो ---- २

एक क्षण असा येतो -
दुखावलेल्या दिलाला
सुखाचा दिलासा देऊन जातो ---- ३

एक क्षण असा येतो -
ओथंबलेल्या आसवांचे
ओझे हलके करून जातो ---- ४

एक क्षण असा येतो -
करपलेल्या कातळालाही
हलकेच पाझर फोडून जातो ---- ५

एक क्षण असा येतो -
पुन्हा कधी न येण्यासाठी
जीवनमुक्त करून जातो ---- ६

REWORK

Any new management book you open, you will find that authors refute the established principles of management and advocate new method or viewpoint in tackling management problems. However, if you examine the meaning of the message or hypothesis, you often find that the same old rules are presented in different form emphasizing a particular aspect.

When I heard from my nephew, Manish Ranade (Software engineer in Yahoo and the one who started his career with our Dnyandeep), that REWORK is a new revolutionary book on management and I must read it, I had the same presumption. But when I read the book, I found it radically different in message as well as presentation. The book is written by Jason Fried and David Heinemeier Hansson, who are founders of 37signals.com, a successful company with small workforce. They have given their secrets of success in this book.

The cover showed crumbled papers indicating frustration of using established management principles. There is a severe and straight forward attack on the popular and accepted methods of working, with point by point reasoning to expose the drawbacks and pitfalls in them. The presentation is concise with a picture to give strong message for each chapter.

Workaholism – The book starts with exposure of popular myth of late night working as effective way of working. Now a days, it has become a matter of prestige in many organizations, to work late night. People take pride and believe sincerely that they can do the job better if they work overnight for long hours at a stretch and keep struggling to get solution. Authors call it as addiction to wrong habit. They have rightly shown that in reality, working at night does not prove to be beneficial or more efficient than normal working.

Overworking simply creates intellectual laziness and mere brute force cannot solve the problem. You must have fresh mind to solve tricky problem or understand complex situation. results in inelegant solutions.

I entirely agree with authors. In our firm also people work late at night. It started when we took foreign project assignments and it was necessary to work at night for contacting foreign clients. However, habit of late night working continued and became way of working for all staff irrespective of necessity. This has disrupted their normal working cycle and routine office timing also creating communication problems for domestic clients. I hope that by reading the book, they will try to get rid of this habit and shift to normal routine unless conditions demand otherwise on some days.

Meetings are toxic – Meetings are considered as essential and effective for monitoring of the work, group discussion and planning for future action plan. Authors have pointed out many drawbacks in holding regular meetings. Waste of time, weak agenda, diversion of topic, unprepared ness of participants and no concrete outcome. I do not agree with authors on this point. No doubt, earlier meetings in our company were shrouded with such pit falls, I do not think, it proves ineffectiveness of meetings but cautions against bad meetings.

In my view, meetings give a unified approach and opportunity to find the problems faced by individual members and those created by improper communication between members. My earlier blog on Successful management by Teleconference shows the benefits of such meeting. The suggestions made by authors should be incorporated as regards the effective planning and conducting meetings.

I reiterate the points for good meeting in author’s words
• Set a timer. When it rings, meeting’s over.
• Invite as few people as possible.
• Always have a clear agenda.
• Begin with a specific problem.
• Meet at the site of the problem instead of a conference room. Point to real things and suggest real changes.
• End with a solution and make someone responsible for implementing it.

Pick a fight – Authors have shown that if companies take aggressive fight with opponents in advertisements, people get attracted and choose side. They become passionate, which helps in creating fans of your product or service. You can create opponent with your own earlier product also and show superiority of new one. This strategy is based on mob mentality and general interest of people in fight, sport or competition, where they can participate and enjoy in winning.

Planning is guessing – Authors are against long- term business planning. They equate it with fortune telling. According to them business and controlling environment are too complex and ever changing that makes planning a futile exercise. They cautioned that long term plans may bind the actions not appropriate with current situation. Instead, they advise flexible short term plan which is well definable and under control.

Underdo your competition- Instead of over preparation and spending to win over competition, authors advise to do less than your competitors and save on cost, make it more simple than more complex. They give example of bicycle and flip camera to show that simple design has retained its popularity in spite of many fancy modifications in design.

I liked the book and agreed to many points, but felt that they can be made supplemental and corrective rather than total denial of accepted methods of management. I recommend it for developing practical, adequate and effective methods of working under changing business scenario.

Thursday, September 23, 2010

The Art of Start ( Book Review)

The Art of Start
by Guy Kawasaki
A good book for new start ups. The author, Guy Kawasaki was the chief proponent and success catcher for Apple's Macintosh computer. He is founder and CEO of Garage Technology Ventures, a top successful company in Silicon valley. Based on his experience and idea implementation trials, he evolved many Do's and Don'ts for new start up companies and explained them in very simple and straight language, without jargon of management terminology.

He gives tips right from how the name of company be decided, how to develop a brand. He asserts that both microscopic and telescopic analysis of business scenario is needed to achieve success. The key to success is to survive the microscope tasks while bringing the future closer. But he is against too much study of management methods and advocates learning by doing rather than doing after learning.

Motivating the young entrepreneurs, he gives 5 great ideas, which help in building a successful business.

1. MAKE MEANING .
Your first task is to decide how you can make meaning. Meaning or reason of starting business is not getting money, power, or prestige. It is the desire to make the world a better place by improving efficiency, econmy, quality and comfort.It is also about correcting wrong system and protecting and preventing loss of good system.

2. MAKE MANTRA.
Do not write down mission statements. Instead, take your meaning and make a mantra
or magic motivator word phrase out of it. Mission statements do not evoke power and emotion that Mantra can achieve. Your Mantra will set your entire team on the right course.He gives example of the world’s shortest mantra as the single Hindi word Om.
He mentions five examples good mantra:
• Authentic athletic performance (Nike).
• Fun family entertainment (Disney).
• Rewarding everyday moments (Starbucks).
• Think (IBM).
• Winning is everything (Vince Lombardi’s Green Bay Packers).

3. GET GOING.
Instead of spending time in planning and documentation, think more about tools you use to build products and services.. Start creating and delivering your product or service.

4. DEFINE YOUR BUSINESS MODEL.
No matter what kind of organization you’re starting, you have to figure out a way to make money. The greatest idea, technology, product, or service is short-lived without a sustainable business model.

5. WEAVE A MAT (Milestones, Assumptions, and Tasks).
Finally, decide the milestones in progress of project, jot down the basic assumptions that are built into your business model and list the tasks you need to accomplish to create an organization.

I feel that the steps as suggested by Guy Kawasaki, provide simple guidelines for entrepreneurs confused by complex management theories being advocated by experts and conditions to be evaluated at the start of business.

Winners Take All (Book review)

Winners Take All (Book review)-
The 9 Fundamental Rules of High Tech Strategy by Tony Seba
Author who is professor of Stanford University and advisor to many top notch companies in Silicon valley has analysed the strategies used by successful industries and listed 9 rules.

Rule 1 - Feel the Pain. then Develop Your product.
Rule 2 - Focus, Win, Grow, Repeat.
Rule 3 - Add Value Not Features.
Rule 4 - Have a Story. Communicate It Clearly.
Rule 5 - It's a risky world. Sell Confidence!
Rule 6 Convert Champions Not deals.
Rule 7 - Choose the right partners. manage them with clarity.
Rule 8 - Design Products and Services that are easy to adopt.
Rule 9 - You are Well. Congratulations. Now change or Die.
These methodsare common to successful companies like Google, Craigslist, Symantec, Netflix, Salesforce.com, and Apple.

विनर्स टेक ऑल - लेखक - टोनी सेबा
यशस्वी आधुनिक व्यवस्थापनाचे नवे नियम
स्टॅन्फोर्ड विद्यापिठातील प्राध्यापक व कॅलिफोर्नियातील मोठ्या कंपन्याचे सल्लागार टोनी सेबा यांनी हे पुस्तक लिहिले आहे. सध्याच्या आधुनिक तंत्रविज्ञानाच्या व तीव्र स्पर्धेच्या युगात यशस्वी झालेल्या गुगल, क्रेगलिस्ट,सिमॅंटेक, नेटफ़िक्स या उद्योगांनी कोणत्या व्यवस्थापनपद्धती वापरल्या याचा अभ्यास करून आधुनिक व्यवस्थापनाचे खालील नऊ नियम सुचविले आहेत.
१. अपेक्षित ग्राहकवर्गाला सध्या येणार्‍या अडचणींचा शोध घॆऊन त्यावर प्रभावी उपाय ठरणार्‍या वस्तू वा सुविधेचे संकल्पन व उत्पादन करा.
२. त्या वस्तू वा सुविधेवर लक्ष केंद्रित करून ग्राहकांना आकर्षित करा, उत्पादन संख्या वाढवून त्यात गुणवत्तावाढ व बचत करा.
३. वस्तूच्या बाह्यांगात सुधारणा करण्यापेक्षा वस्तूच्या उपयुक्ततेत भर घाला.
४. सुविधेबाबत कथानक तयार करा व त्याचा प्रसार करा.
५. या धकाधकीच्या जीवनातील भीती घालवून ग्राहकांच्या मनात आत्मविश्वास निर्माण करा.
६. तडजोडीपेक्षा सन्मानपूर्ण व्यवहार करा.
७. योग्य सहकारी निवडा त्यांच्याशी स्पष्ट संबंध ठेवा.
८. वापरण्यास सुलभ अशा वस्तू वा सुविधांचे उत्पादन करा.
९. तुमचा व्यवसाय उत्तम चालला आहे. अभिनंदन. पण आता त्यात नवीन बदल करा अन्यथा नुकसानीस सामोरे जाल.
वरील नियम वापरल्यास सध्याच्या तीव्र स्पर्धेच्या युगात उद्योग आपली प्रगती वेगाने करू शकतील व यशस्वी होतील असे लेखकाचे मत आहे.

Saturday, September 18, 2010

तंत्रविज्ञान व निसर्ग संग्रहालये

लहानपणापासूनच मुलांच्या मनात सभोवतालच्या परिस्थितीबद्दल व घडणार्‍या घटनांबद्दल जिज्ञासा असते. मूल का व कसे या प्रश्नांचा शोध घेत मोठे होते. या प्रश्नांना योग्य उत्तर देण्याची जबाबदारी पालक व शिक्षकांवर येऊन पडते. रोजच्या घाईगडबडीमुळे या सर्व प्रश्नांना उत्तरे मिळत नाहीत. बर्‍याच वेळा अशा प्रश्नांची उत्तरे पालकांना व शिक्षकांनाही माहीत नसतात. योग्य व यथार्थ माहिती मिळाली नाही तर अंधश्रद्धा वाढीस लागते.याउलट योग्य मार्गदर्शन मिळाले तर जिज्ञासू मूल संशोधक बनू शकते.

विज्ञानाच्या बाबतीत तर या जिज्ञासापूर्तीला अनन्यसाधारण महत्व आहे. विज्ञान प्रदर्शन हे निसर्ग व तंत्रज्ञानातील प्रगतीची प्रत्यक्ष माहिती मिळविण्याचे हे एक प्रभावी साधन आहे. त्याबरोबरच मुलांना स्वतःच्या हाताने विज्ञान प्रतिकृती बनविणे व त्याचे प्रदर्शन करणे मनापासून आवडते. शाळाकॉलेजात दरवर्षी अशी विज्ञान प्रदर्शने भरत असतात. भारतात अनेक मोठ्या शहरांत अशी कायमस्वरुपी मोठी विज्ञान प्रदर्शने व प्रत्यक्ष प्रयोग करता येऊ शकणारी छंद गृहे कार्यरत आहेत. मुंबईचे नेहरू प्लॅनिटोरियम व पुण्याचे होमी भाभा विज्ञान छंदगृह ही त्याचीच उदाहरणे होत. सांगली येथे महाराष्ट्र टेक्निकल एज्युकेशन सोसायटी या संस्थेमार्फत विश्रामबाग येथे वालचंद महाविद्यालयानजिक असे प्रदर्शन उभारले जाणार आहे. त्याच्या संयोजनास साहाय्य व्हावे म्हणून परदेशातील अशा काही प्रदर्शनांची माहिती देत आहे.

अमेरिकेत अशी तंत्रविज्ञान प्रदर्शने व निसर्ग संग्रहालये जवळजवळ प्रत्येक शहरात आहेत. माझ्या अमेरिकेच्या दौर्‍यात मला अशा काही प्रदर्शनांना भेट देण्याची संधी मिळाली. त्यापैकी सॅन ओसे येथील टेकम्युझियम, ह्यूस्टन येथील निसर्गविज्ञान संग्रहालय व सॅन फ्रॅन्सिस्को येथील एक्स्प्लोरेटोरियम यांची माहिती खाली देत आहे.

सॅन ओसे येथील टेकम्युझियम-
या संग्रहालयात जैव अभियांत्रिकी, भूगर्भशात्र, अपारंपारिक ऊर्जा साधने, संगणकातील मायक्रोचिपचे डिझाईन व सिलिकॉन व्हॅलीतील संशोधनाचा इतिहास (संगणकक्षेत्रात अग्रेसर असणार्‍या कॅलिफोर्नियाला सिलिकॉन व्हॅली म्हटले जाते.) यांची माहिती देणार्‍या चलप्रतिकृती पहावयास मिळतात. मुलांना प्रयोग करून पाहण्यासाठी अनेक वैज्ञानिक खेळणी येथे आहेत. याविषयी सविस्तर माहिती http://www.thetech.org या संकेतस्थळावर पाहता येईल.

ह्यूस्टन येथील निसर्गविज्ञान संग्रहालय-
पुरातत्व काळापासून निसर्गात झालेल्या घडामोडींची माहिती, पृथ्वीवर निरनिराळ्या ठिकाणी असणारी निसर्गसंपदा, वृक्षवेली, पशुपक्षी, कीटक, जलचर या सर्वांची माहिती व्हावी या दृष्टीने याची उभारणी केली आहे. आफ्रिकेतील रेन फोरेस्ट प्रत्यक्षात पाहता यावे यासाठी काचेचा मोठा घुमट तयार केला असून जिवंत फुलपाखरांचे संग्रहालय हे याचे एक महत्वाचे वैशिष्ट्य आहे. पृथ्वीचे स्वतःभोवती फिरणे सिद्ध करणारा फोकाल्टचा पेंड्युलम व डायनासोर प्रचंड मोठे सांगाडे ही येथील विशेष आकर्षणाची ठिकाणे आहेत. याविषयी सविस्तर माहिती http://www.hmns.org/ या संकेतस्थळावर पाहता येईल. 

सॅन फ्रॅन्सिस्को येथील एक्स्प्लोरेटोरियम-
प्रचंड मोठ्या हॉलमध्ये ६५० हून जास्त वैज्ञानिक उपकरणे व चलप्रतिकृती असणारे हे संग्रहालय कॅलिफोर्नियात अतिशय प्रसिद्ध आहे. भूमिती, प्रकाश, गति, चुंबकत्व, आधुनिक विज्ञान या विषयांतील तत्वे बालांपासून वृद्धांपर्यंत सर्वांना सहज समजावून देणारी खेळणी ( एवढ्या मोठ्या प्रतिकृतींना खेळणी म्हणणे बरोबर नाही) येथे आहेत. याविषयी सविस्तर माहिती http://www.exploratorium.edu या संकेतस्थळावर पाहता येईल.


या सर्व प्रदर्शनाला प्रत्यक्ष भेट देणे सर्वांना शक्य नसले तरी www.youtube.com या संकेतस्थळावर याच्या व्हिडिओ क्लिप पहावयास मिळतील. याविषयी सविस्तर माहिती ज्ञानदीप एज्युकेशन अँड रिसर्च फौंडेशनच्या www.vidnyan.netwww.school4all.org या संकेतस्थळांवर देण्यात आली आहे. ती पहावी.विज्ञान व इतर सर्व विषयांवर इंटरनेटवर असणार्‍या अशा अमूल्य माहितीच्या खजिन्याची माहिती घेण्यासाठी www.school4all.org या संकेतस्थळाला अवश्य भेट द्या. आपल्या कल्पना, लेख व माहिती यांना या संकेतस्थळावर आपल्या नावानिशी प्रसिद्धी देण्यात येईल. मोफत सदस्य होऊन माहिती व ध्वनीचित्रफिती डाऊनलोड करण्याच्या संधीचा लाभ घ्यावा असे आवाहन ज्ञानदीप एज्युकेशन अँड रिसर्च फौंडेशन आपणास करीत आहे.

Friday, September 17, 2010

Do not pluck the buds

My humble attempt of translating Marathi Poem to reveal its meaning for non Marathi readers.
Poem - Kalya Naka Todu. (Do not pluck the buds)
from ‘Sangava’, book of poems
by Mrs. Shubhangi S. Ranade
----
You may take my flowers
But please do not pluck the buds
They are sleeping little kids,
Please don’t destroy their dreams

As you are children of your parents
The same way buds and flowers are
Children of we, plants and creepers
Don’t do bad things the fruits of which are bad
Do not disturb the sleep of our kids

You give us water, we shall give you flowers
Let us we all become brothers and sisters
Day of reward will come one day
Don’t get hasty and wait for the day

When the sun will rise in the morning sky
Colors will glow on the surface of land
Let them sleep happily
Don’t snatch their robes
Please do not disturb their sleep

They are enjoying sweet little dreams
In their one day's life, they will make you happy
Wait till tomorrow, they will be yours
Don’t pluck them today and destroy their dreams

If they sleep well, they will bloom with beauty
Carrying with them colors and scent
Pluck them delicately and don’t cut their necks
Let them sleep now, don’t disturb them

Thursday, September 16, 2010

Walk Alone

My humble attempt of translating Marathi Poem to reveal its meaning for non Marathi readers.
Poem - Chal Ekala (Walk Alone)
from ‘Sangava’, book of poems
by Mrs. Shubhangi S. Ranade
----
चाल एकला , चाल एकला
चाल एकला रे मना चाल एकला . . .
कोणी न येती तुज सावरण्या
सारे टपले निंदा करण्या
ऐकू नको त्याजला
ऐकू नको त्याजला रे मना चाल एकला . . . १

कष्टाची तू करी ना क्षिती
यशोवेली ही फुले निश्चिती
यत्नचि हो सुफला
यत्नचि हो सुफला रे मना चाल एकला . . . २

उपरोधे मग हासुनि बघती
मानी न तू त्याला
कदाचित् त्या पुढच्या वळणी
संधि उभी ती तुझिया पुढती
घेऊनि वरमाला
घेऊनि वरमाला रे मना चाल एकला . . . ४


सशापरी तू धरी ना गती
कूर्माची त्या धरी संगती
देवचि साहाय्याला
देवचि साहाय्याला रे मना चाल एकला . . . ५

कुतूहले मग विचारताती
कैसी झाली इतुकी प्रगती
सांगा आम्हाला
सांगा आम्हाला रे मना चाल एकला . . . ६

प्रगती पाहूनी हर्ष होऊनी
तुजसाठी मग येई धावूनी
जग हे मदतीला
जग हे मदतीला रे मना चाल एकला . . . ७

रीत जगाची ऐसी आहे
विचार परि तू करूनी पाहे
क्षमा करी त्याजला
क्षमा करी त्याजला रे मना चाल एकला . . . ८
Walk alone,
my dear mind
walk alone

People may laugh or criticize
Or create fun of your work

They may think that your work is foolish
But don’t listen to them,
and continue your work
Who knows, opportunity might be standing
At the next turn with a gift of great success

 Don't run like rabbit
Adopt steadyness of turtle
God will help you in your efforts
Hence keep working in your way

If you do some progress
Or achieve something
The people will start inquiring
How you could do it

If you reach high altitudes in achievements
The same people will start praising you
and will take pride in relation with you

They will come to help you
With motive only to share your success
Forgive them, don’t abuse or
Remind them of their behavior at start

Keep in mind that
World always
behaves in this way
Please forgive them,

Don't get carried away by their praise
Keep walking on your way
Walk alone ,
my dear mind
walk alone.

Wednesday, September 15, 2010

Friendship with child

I have been fortunate to spend a lot of time playing with children. Being eldest in the family, with three younger brothers, having age intervals of 4/5 years each, gave me a rare opportunity to play with children right from my childhood. With constant interaction with children, I learnt the psychology of a child and found that a child accepts you as friend only if you talk with it like a child.

If you behave like a child with them and can see the world through their eyes, you will find that children will love you as equals and even can act like your parents or teachers. Playing with them in this fashion gives me immense pleasure as I forget my old age, my worries and tensions and more importantly take me to my own long lost sweet childhood memories.

My life has remained joyful with interaction with children, so much so, that my nature became delicate and sensitive to the world like a child, created enormous curiosity within me and I could easily develop friendship with any child by becoming child myself. My career as a teacher and passion for reading provided me plenty of resources to build interesting stories around small pack of knowledge and presenting them to children as delicious gifts.


Though I had good experience to play a role of elder brother, acting a role of father for my daughter added new dimension to my experience. Sumedha, my daughter, was very sensitive and emotional like my mother and had tender feelings about everybody. I learnt to sense the feelings of tiny living beings which we generally ignore all the time. In my enthusiasm of teaching science, when I gave a lens to her for play, she returned it to me after seeing an ant dilapidated through her play. My Marathi story `Bhing’ (published on this blog)is based on that event.

My son, Sushant was quite naughty and industrious and wanted to learn everything by playing with it. I enjoyed making science models with him and telling adventure stories by making him hero. He showed me how one learns the mechanism of toy by breaking and assembling it again by trial and error.

My grandson Ketan ( Sumedha’s elder son) had varied experience of staying in big cities and in USA. I had to modify the stories to give him knowledge of forest and wild animals. He liked my stories and was always after me to hear new story. He had keen interest in imagining things and drawing conclusions in his own ways. In USA, he was fascinated by `Pokeman’ TV serial and had plenty of modern toys to play with. He showed great patience in drawing pictures or assembling blocks in mechano. That habit has now developed into his skill in origami and composing poems.

My grand daughter ( daughter of Sushant), Anusha now at age of 2 and half, shows exceptional quality of adapting to any environment with smiling face and curious attitude. She is quick to pick the words and takes pleasure in imitating elders like copy cat in the same tone.

Ojas, younger son of Sumedha (Age -5) has sharp visual memory and logical thinking. Recently we had gone to USA and I could develop a good friendship with him by suggesting him new ideas and topics. I found him to possessive in nature who gets totally hypnotized by the new story. He likes to act roles of the personalities in the story may they be characters in Ramayana or Mahabharat, Shivaji or even gods. Like a typical American, he applies the idea to write a book, use costume, build a model and live life in that role.

When I had gone there two months back, he was deeply engrossed in roles of Ganapati and Krishna and fond of toy story heroes, Woody and Buzz. He could narrate stories of Shivaji word by word with exact pronunciation variations just by seeing the video. I have added his audio records in our school4all.org site. With my stories of solar system, he prompted me to tell stories of visit to every planet while sleeping, where in will be controller of spacecraft and will do countdown.Myself Woody and Buzz were the co-passengers in his trips. Soon he became expert in modifying the story to his liking.

Just to divert his attention, I told stories of robot boy, James Watt and Newton which he liked very much. When I helped him in preparing model of Newton sitting under apple tree, he was overjoyed. He understood principle of gravity in no time and related to every action. What he liked most was the dancing of plate due to steam in James Watt story. He would jump himself while telling this story. He even replaced Newton by James Watt in the model and built a story himself. If I tell a new story, he used to say `Please ask me questions on the story'.This experience was new to me. He liked to do rehearsal of story. He used to capture any new idea and tried to explain it back to me. He used to play with me like a friend of his age and enjoy in winning over me. He got attracted to me even though I was old and not smart looking like others. It was the inner understanding between both of us and in his words `we were sharing common secrets’ which nobody else knows. I learnt from him, how one can learn fast and remember its details if one gets obsessed with it, gives full concentration and applies it everywhere.


My wife, Shubhangi has a knack of making friendship with any child in no time, by coining the words with phonetic rhythm and linking them to the surrounding
world of pets, trees and toys, as if they have feelings and understand her talk and actions. This creates a perfect, lovable and friendly environment for the child. It likes to repeat those magic words and enjoys in interacting with those objects. She talks with them in their language without caring for its inappropriateness in sophisticated world of grown-ups. Children feel comfortable and like to imitate her.

I could write pages after pages about the wonderful experiences we both had while playing with children, but in short, everything can be summed up in simple words, love and joy.

Having friendship with children has great rewards. While talking with children we learn a lot about human nature in its purest form. Their minds are open with no politics or reserved-ness in. They behave quite naturally showing the feelings of love, anger, ego and even selfishness, which we suppress in our gentleman mask. I believe that we can mold them, train them effectively and amicably, when they accept you as a friend.

For many grown-ups, it is difficult to abandon their status of superiority or parenthood, while talking with children and they fail to establish good rapport with them. Many a times, parents are too busy to spend time with children. They, however should not forget that they are loosing a chance of building a treasure of unforgettable sweet memories for both for the years to come.

Monday, September 13, 2010

Leading Change - Kotter ( Book Review)

Leading Change [Hardcover]
John P. Kotter, Harvard Business School professor
Harvard Business Press; 1st edition (January 15, 1996)

I am always on lookout for reading books by business leaders from Harvard school. So when I got the book, I read it thoroughly to see whether I find solutions to problems faced by me in running my business i. e. Dnyandeep Infotech.

John P. Kotter studied over hundred companies and found that the companies are always trying to make fundamental changes in how business is conducted in order to help cope with a new, more challenging market environment. The lessons that can be drawn are interesting and will probably be relevant to even other organisations.

Successful initiatives -
1. Establishing persistant sense of urgency. A high sense of urgency rate helps enormously in completing all the stages os a transformation process. It requires effective performance evaluation system

2. Forming a powerful guiding coalition - Encouraging the group to work together as a team and provide enough power to lead change

3. Creating a vision which is imaginable, desirable, feasible, more focussed, flexible and communicable in simple language

4. Effective communication- using every vehicle possible to communicate the new vision and strategies to workers. Language should be simple and easy to understand, analogy and example should be given. Generally ideas sink in deeply only after they have been heard many times.

5. Empowering others to act on the vision by getting rid of obstancles to change and encouraging risk taking and nontraditional ideas, activities, and actions

6. Planning for and creating short-term wins, visible performance improvements and rewarding employees involved in the improvements.

7. Consolidating improvements and producing still more change

8.Institutionalizing new approaches and establishing connections between the new behaviors and corporate success

Critical mistakes:
Out of 8 mistakes mentioned by him , I think that foloowing four are more crucial.

1. Not establishing enough sense of urgency - A transformation program requires the aggressive cooperation of many individuals. Without motivation, people won't help and the effort goes nowhere.

2. Not creating a powerful guiding coalition - Companies that fail in this phase usually underestimate the difficulties of producing change and thus the importance of a powerful quiding coalition.

3. Lacking a vision - Without a sensible vision, a transformation effort can easily dissolve into a list of confusing and incompatible projects that can take the organization in the wrong direction or nowhere at all.

4. Not creating short-term wins - In a successful transformation, managers actively look for ways to obtain clear performance improvements, establish goals in the yearly planning system, achieve the objectives, and reward the people involved with recognition, promotions, and even money.

He has commented on mental habits of leadership that support lifelong learning
1 Risk taking - Willingness to push oneself out of comfort zones
2. Humble self reflection - Honest assessment of successes and failures, especially later.
3. Solicitation of opinion - Aggressive collection of information and ideas from others.
4. Careful listening - Patience to listen to others.
5. Openness to new ideas. Willingness to view life with an open mind

In general, I found that he gave more importance to clear vision, effective communication, Sense of urgency and risk taking attitude of leadership that achieves desired change in organisation. Now I shall try to implement his suggestions to see its impact on my business.

इंटरनेटचा दुरुपयोग टाळा

इंटरनेट परस्पर संपर्क वाढविण्यासाठी, माहिती मिळविण्यासाठी व उद्योग/व्यवसाय करण्यासाठी एक प्रभावी व अत्यंत कमी खर्चाचे साधन असले तरी त्याचा उपयोग या विधायक कार्यासाठी न करता मनोरंजन, व्हिडिओ गेम खेळणे, फोटोगॅलरी, गाणी व सिनेमा व गप्पा मारणे यासाठीच वापरण्याची सवय नव्या पिढीला लागली आहे. विद्यार्थीच नव्हे तर कंपनीत काम करणारेही याचा बिनदिक्कत वापर करतात असे आढळून आले आहे. नेटकॅफेवर होणारी गर्दी ही बहुतेकवेळा याच कारणासाठी होत असते. अनेक कंपन्या अशा स्थितीचा फायदा घेण्यासाठी सोशल नेटवर्कींगच्या नावाखाली निरनिराळी मनोरंजनाची व आर्थिक लाभाची प्रलोभने दाखवतात व आपल्या जाळ्यात ऒढतात.

यावर उपाय म्हणून बर्‍याच मोठ्या कंपन्यांमध्ये कंपनीची वेबसाईट सोडून इतर वेबसाईट उघडता येणार नाही याची व्यवस्था केलेली असते. शिवाय कामाच्या जागेवर सीसीटीव्ही कॅमेरे बसवून कर्मचार्‍यांच्या प्रत्येक कृतीवर नजर ठेवली जाते. कॉम्प्युटरवर केलेल्या सर्व कामाचे लॉगिंग केले जाते. तसेच कंपनीतील माहिती बाहेर पाठविली जाणार नाही याची काळजी घेतली जाते.

शाळा कॉलेजात वा छोट्या संगणक संस्थांमध्ये अशी देखरेख व नियंत्रण ठेवणे अशक्य असते. याचा फायदा घेऊन इंटरनेटचा व असलेल्या सुविधांचा केवळ करमणुकीसाठी वापर करण्याचे प्रमाण वाढले आहे. याची सवय लागली की ती सूटणे दूरच त्यात वाढ होत जाऊन त्याचे अडिक्शन बनते. आमच्या मुलाना कॉम्प्युटर येतो व ते कॉम्प्युटरवर तासन तास वा रात्रभर बसतात असे पालक, शिक्षक अभिमानाने सांगत असले तरी ती मुले कॉम्प्युटरवर काय करतात याकडे त्यांचे दुर्लक्ष असते. छोट्या कंपन्यांमध्येही कर्मचार्‍यांना जास्त स्वातंत्र्य दिले जाते व त्याचा गैर फायदा घेतला जातो.

कॉलेज व कंपनीतील दोन्ही ठिकाणचा माझा अनुभव असाच आहे. प्रत्येकाच्या कामावर वैयक्तिक लक्ष ठेवणे मला आवडत नाही. पूर्ण स्वातंत्र्य असले तरच संगणक प्रणाली विकसित करण्याचे काम इंटरनेटवरील माहितीचा शोध व वापर करून अधिक गतीने करता येते हे मला माहीत आहे. त्यामुळे विद्यार्थ्यांना काय किंवा आमच्या कंपनीतील कर्मचार्‍यांना मी सहसा पूर्ण स्वातंत्र्य देतो. मात्र कॉम्प्युटरवर हार्ड डिस्कवर मला बर्‍याच वेळा सिनेमातील गाणी, सिनेमे, व्हिडिओ गेम डाऊनलोड केलेले पाहण्यात येतात. आर्कुट, फेसबुक सारख्या सोशल नेटवर्कींगच्या साईटस्‌ व पिकासा, फ्लिकर सारख्या फोटो गॅलरीच्या सुविधांचा वापर केल्याचे दिसते तेव्हा मन खिन्न होते.
तंत्रविज्ञानाने आपल्याला दिलेल्या या अमूल्य सुविधेचा आपण असा गैरवापर करू लागलो तर त्याचा फायदा होण्याऎवजी आपल्या कामाचे वा अभ्यासाचे नुकसान हॊन्याचाच संभव अधिक असतो. मनोरंजनपर सेवा कॉम्प्युटरवर डाऊनलोड करताना अनेक व्हायरस चा आपल्या संगणक प्रणालीत शिरकाव होऊन केलेले सर्व काम क्षणार्धात नाहिसे होण्याचे, चोरीला जाण्याचे वा सारी यंत्रणाच हतबल व संथ होण्याची शक्यता असते याचाही विसर पडतो. त्यातच खोट्या भूलथापांना बळी पडून आपली फसगत होण्याचे व नकळत कोठल्यातरी गुन्ह्यात अडकण्याचे व पूर्ण करिअर बाद होण्याचे धोके असतात याची त्याना जाणीव नसते. असे काही घडले की नंतर पश्चाताप होऊन काही उपयोग नसतो.

चांगली हुशार मुले इंटरनेटच्या अशा हव्यासापायी शाळा कॉलेजला दांड्या मारून नेटकॅफेत वेळ घालवतात व आपले कायमचे नुकसान करून घेतात.

इंटरनेटचा जबाबदारीने वापर करण्याचे बंधन प्रत्येकाने पाळले पाहिजे. अन्यथा दिलेले स्वातंत्र्य काढून टाकण्याशिवाय पर्याय रहात नाही. इंटरनेटच्या सुविधांचा संशोधनात वा कंपनीचे काम करण्यासाठी उपयोग करण्यात अडचणी येतात. शिवाय कडक नियंत्रण असल्याने दबावाखाली काम करावे लागते.

अशी सवय लागली तर मोठ्या कंपन्यात काम करणे जमत नाही. नोकरीत असताना असे गैरप्रकार केल्याचे निदर्शनास आले तर तडकाफडकी नोकरी जाण्याची भिती असते. अन्यथा संगणकप्रणाली बिघडवण्याचा दोषारोपास सामोरे जावे लागते.

स्वयंशिस्त लावून इंटरनेटचा वापर जबाबदारीने केला तरच आपल्याला इंटरनेटचा खरा फायदा घेता येईल.अन्यथा मिळालेल्या स्वातंत्र्याचा व सुविधांचा गैरवापर करून आपण आपले स्वतःचे व आपल्या कंपनीचे नुकसान करून घेऊ.

Saturday, September 11, 2010

इंटरनेटद्वारे फसवणूक

लोकांच्या भाबडेपणाचा व अज्ञानाचा फायदा घेऊन फसविले जाण्याच्या अनेक गोष्टी आपण ऎकतो. यात बुवाबाजी, औषधे व इतर वस्तू यांच्या विक्रीसाठी करण्यात येणार्‍या खोट्या जाहिराती, कमी श्रमात वा गुंतवणुकीत भरपूर नफा मिळविण्याचे आमिष दाखविणार्‍या नोकर्‍या, साखळी योजना यांचा समावेश होतो. यामध्ये चांगल्या अनुभवाचे खोटे दाखले देऊन लोकांना आपल्या जाळ्यात ओढण्याचे प्रयत्न सुरू असतात. वर्तमानपत्रातील बोगस लॉटर्‍या, कोडी व टी. व्ही. वरील अतिशयोक्ती करणार्‍या अशा जाहिरातींना माणूस बळी पडतो.

इंटरनेटच्या प्रगतीमुळे माहिती मिळविण्याचा व संपर्क साधण्याचे नवे प्रभावी व अत्यंत स्वस्त साधन उपलब्ध झाले. साहजिकच याचा वापर प्रचंड वेगाने वाढू लागला. बॅंकेचे व्यवहार व पैसे पाठविण्याचे कामही इंटरनेटने होऊ लागल्याने व क्रेडीट कार्ड सहज मिळू लागल्याने सर्व व्यवहारांशाठी इंटरनेट एक महत्वाचे साधन बनले. कोठेही गर्दी झाली की त्यात जसे चोर व गुन्हेगार ही असतात त्याप्रमाणे इंटरनेट क्षेत्रातही अशी वाटमारी सुरू झाली. नाना क्लृप्त्या काढून या क्षेत्रात नवखे असणार्‍या लोकांना फसविण्याचे अनेक प्रकार घडू लागले. स्पॅम ओळखणार्‍या अशा जाहिराती वेगळ्या करून त्या नष्ट करण्याच्या संगणक प्रणाल्या विकसित झाल्या. तरी यातून सुटून नवनवे मार्ग वापरून इ मेलद्वारे फसविण्याचे प्रकार घडतच आहेत.

यावर एक उपाय म्हणजे अशा सर्व फसवणुकीच्या घटनांबद्दल सखोल माहिती जमा करून ती लोकांपर्यंत पोचविणे यामुळे लोक सावध होतील व खोट्या आश्वासनाना बळी पडणार नाहीत.


स्पॅम मेल कशी ओळखावी

१. अत्यंत महागडी वस्तू अगदी अत्यल्प किमतीत देण्याचे आश्वासन दॆणारी मेल
२. इंटरनेटवर वस्तू खरेदी करतानाच्या लिलाव प्रक्रियेत तुम्ही जिंकलात व विक्रेत्याने केवळ मनी ट्रॅन्स्फर पद्धतीनेच पैसे स्वीकारण्याचा आग्रह धरला तर फसवणूक होण्याची शक्यता असते.
३. तुम्हाला लॉटरी लागली आहे वा बक्षिस मिळाले आहे असे कळवून त्या रकमेवरील कर व कायदेशीर करारनाम्यासाठी पैशाची मागणी केली असेल तर तो फसवणुकीचा प्रकार असतो.
४. तुमच्या गहाळ वस्तूच्या शोधासाठी केलेल्या जाहिरातीस येणार्‍या प्रतिसादात हरवलेली वस्तू शोधल्याचे कळवून बक्षिस म्हणून किंवा वस्तू पाठविण्यासाठी येणार्‍या पोस्टेजसाठी पैसे पाठविण्याची मागणी करणारी मेल
५. तुम्ही विकत असलेल्य वस्तूसाठी किमतीपेक्षा बर्‍याच जास्त किमतीचा चेक तुम्हाला आला व किमतीपेक्षा जास्त असणारी रक्कम तुम्ही परत पाठवावी अशी मागणी आली तर.
६. तुम्हाला अत्यंत अल्प दरात कर्ज मंजूर झाले व कर्ज मंजुरीचा खर्च व कागदपत्रांची पूर्तता करण्यासाठी मनी ट्रॅन्स्फर पद्धतीने पैसे पाठविण्यास कळविले गेले तर.
७. पोलिस ऑफिसर असल्याचे भासवून कोणी तुमच्या नातेवाईकाच्या वा मित्राच्या सुटकेसाठी कोणी पैसे पाठविण्याची मेल केली तर
८. आपला नातेवाईक हार्ट अटॅकमुळे किंवा अपघातात सापडल्याने दवाखान्यात भरती झाला आहे व उपचारासाठी नेटवरून पैसे पाठविण्याबाबत दवाखान्यातील अधिकारी, डॉक्टर वा अन्य माहितीच्या व्यक्तीच्या नावे मेल आली तर
९. तुम्हाला भरपूर पगाराची नोकरी देऊ करून प्रशिक्षणासाठी वा हमीपत्रासाठी पैशाचे मागणी केली असेल तर ती स्पॅम मेल असू शकते.

माझ्या माहितीतल्या विद्यार्थ्यांना व आमच्या कंपनीतील काही कर्मचार्‍याना अशा फसवणुकीचा अनुभव आला आर्थिक फटकाही बसला.

काही वर्षांपूर्वी आमच्या कॉलेजमध्ये नोकरीसाठी इंटरव्ह्यू घेण्यासाठी बंगलोरहून एक व्यक्ती आली. प्राचार्यांसमवेत त्याने सर्व इच्छुकांच्या परिक्षा व मुलाखती घेतल्या व निवड झालेल्यांना त्यांना सिंगापूरला एक महिना प्रशिक्षण व अमेरिकेत ५००० डॉलर प्रति महिन्याची नोकरी देण्याचे जाहीर केले. असे किती विद्यार्थी निवडले गेले हे विचारल्यावर आमच्या कॉलेजमधील बारा व बिहारमधील दोन विद्यार्थी निवडले गेले असल्याचे मला समजले. निवड झालेल्यातील एक विद्यार्थी त्यावेळी माझ्या घरात रहात होता. मला हे कळेना की बंगलोरच्या कंपनीला फक्त आमच्याच कॉलेजमधील एवढॆ विद्यार्थी कसे योग्य वाटले. या निवड झालेल्या विद्यार्थ्यांना मनी टॅन्स्फरने प्रत्येकी २००० डॉलर भरून चेन्नईला येण्यास सांगितले होते. याबाबतीत गोपनीयता बाळगण्यासही बजावले होते. मी याबाबतीत मेलवरून अधिक माहिती काढण्यास व यापूर्वीच्या अशा निवड झालेल्या विद्यार्थ्यांचा शोध घेऊन त्यांचा अनुभव इंटरनेटवरून विचारण्याबद्दल त्याला सांगितले.

तेव्हा या प्रकारात काही जण फसल्याचे समजले. कंपनीकडे विचारणा केल्यावर असे कळले की ती कंपनी अस्तित्वात असली तरी आलेला माणूस व त्याचा पैसे पाठविण्यासाथी दिलेला मेल अड्रेस बोगस होता. ही माहिती कळल्याने पुढील फसगत टळली.

माझ्या माहितीचे एक प्रोफेसर मला एकदा म्हणाले की त्यांना लंडनची ५०००० पौंडाची लॉटरी लागली आहे व सर्व माहिती टॅक्स व लिगल चार्जेससाठी २००० पौंड आधी पाठविले की ते पैसे मिळणार आहेत. मी त्यांना हा फसवणुकीचा प्रकार असल्याचे सांगितले. त्यांचे नुकसान झाल्याचे त्याना वाटू नये म्हणून मी त्याना माझ्याकडे पैसे नाहीत लॉटरीतील पैशातून सर्व खर्च वजा करून उरलेले पैसे पाठविण्याबद्दल कळविण्यास सांगितले. तेव्हा आपोआपच संपर्क तुटला व खोटेपणा त्यांच्या लक्षात आला.

एके दिवशी आमच्या कंपनीत नव्यानेच लागलेल्या व दुसरी चांगली नोकरी शोधण्याच्या प्रयत्नात असणार्‍या कर्मचार्‍याने ऑफिसात आल्यावर स्कॅनरवर आपला पासपोर्ट, बॅंकबुक स्कॅन केले व मेल करून झाल्यावर मला सांगायला आला. तो म्हणाला ‘ सर, तुम्हाला सांगायला हरकत नाही, पण मला चांगल्या नोकरीची ऑफर आली आहे व त्यांनी विचारल्याप्रमाणे आताच त्याना माझी सर्व माहिती पाठविली आहे. आता ते मला ऑर्डर पाठवतील.’ मी हा स्पॅम मेलचा प्रकार असण्याची शक्यता वर्तवली. नंतर त्याने कंपनीशी संपर्क साधल्यावर त्याला स्पॅमचा पत्ता लागला. सर्व माहिती पाठविली असल्याने तो फार घाबरला. मी त्याला बॅंकेत कोणताही चेक त्याच्या संमती खेरीज पास करु नये अशी सूचना देण्यास सांगितले.

नुकताच आमच्या ऑफिसमधील एका हुषार संगणकतज्ज्ञाला मलेशियात मोठ्या पगारावर नोकरीची ऑफर आली. मात्र तेथे गेल्यावर सांगितलेल्या कामापेक्षा बरेच मोठे काम त्यांच्या कडक नियंत्रणाखाली करावे लागणार असल्याचे त्याच्या लक्षात आले. पासपोर्ट जमा करण्याबद्दलही कंपनीने सूचना केली ते पाहता तेथील दुसर्‍या परिचिताच्या मदतीने तो कसाबसा तेथून परत आला.


एकंदरित पाह्ता जग हे आपल्या कल्पनेपेक्षा फार धूर्त व व्यवहारी आहे. जगात कोणतीही गोष्ट फुकट व स्वस्त मिळत नाही. हे लक्षात ठेवावे. वस्तू खरेदी करताना पूर्वीच्या ग्राहकांचा अनुभव स्वतंत्रपणे शोधावा. जाहिरात करणार्‍या व नोकरी दॆणार्‍या व्यक्ती वा संस्थेची माहिती बाहेरून मिळवावी व ठावठिकाणा त्या भागातील आपल्या परिचिताकडून तपासून घ्यावा. त्या कंपनीत काम करणार्‍या अन्य कोणास मेल करून खात्री करून घ्यावी खोटे इंटरव्ह्यू घेऊन वा नेटवर परिक्षा घेऊन कोणी जास्त पगाराची नोकरी देऊ केली असेल तर आपल्या शैक्षणिक योग्यतेला व अनुभवाला बाहेरच्या परिस्थितीत किती किंमत आहे या गोष्टीशी तुलना करावी. आपल्या शैक्षणिक योग्यतेपेक्षा कोणीही व कधीही जास्त दर्जाची व पगाराची नोकरी देत नाही हॆ नेहमी लक्षात ठेवले पाहिजे.

अशा फसवणुकीच्या प्रकारांची इत्थंभूत माहिती सर्व लोकांपर्यंत जाणे आवश्यक आहे असे मला वाटले.

Friday, September 10, 2010

बॉम्बस्फोट व सुरक्षाव्यवस्था

पुण्यात जर्मन बेकरीत बॉम्बस्फोट पोलिस यंत्रणा खडबडून जागी झाली. सुरक्षाव्यवस्था कडक करण्याचे आदेश निघाले. ठिकठिकाणी वाळूच्या पोत्यांचे बॅरिकेड उभारून २४ तास सशस्त्र पोलिसांची नेमणूक केली गेली. कोरेगाव परिसराला पोलिस छावणीचे स्वरूप आले. कोपर्‍या कोपर्‍यावर बंदूकधारी सुरक्षासैनिक दिसू लागले. ‘बैल गेला अन्‌ झोपा केला’ अशी एक म्हण आहे. त्याप्रमाणे हे उशीरा सुचलेले शहाणपण होते. तरीपण पोलिस यंत्रणेने केलेल्या या उपाय योजनेमुळे या परिसरातील लोकांना सुरक्षितता वाटू लागली.

बॉम्बस्फोट होऊन बरेच दिवस झाले तरी यात खंड पडला नाही. अजूनही अशा पद्धतीची दिखाऊ सुरक्षा व्यवस्था ठेवून खरे काय साधले जात आहे हे कळत नाही. कारण अतिरेकी ओळखण्यासारखा ड्रेस घालून येत नाहीत. अतिरेकी या पद्धतीला घाबरतील अशी कल्पना असेल तर ती व्यर्थ आहे. उलट दृश्य स्वरुपातील सुरक्षा व्यवस्थेमुळे अतिरेकी सावध होतात. अतिरेक्यांना अशा सुरक्षा व्यवस्थेवर हल्ला करणे सोपे जाते.
सुरक्षा ठेवायचीच तर ती साध्या वेषातील पोलिसांची ठेवायला हवी. पोलिसांच्या उभा राहण्याच्या जागा कोणाच्या लक्षात येणार नाहीत अशा हव्यात. योग्य जागी सीसीटीव्ही व छुपे कॅमेरे ठेवून वास्तूंचे रक्षण करावयास हवे. अमेरिकेत वाहतूक नियंत्रण व्यवस्था पाहणारे पोलिस आडबाजूला उभे असतात. सिग्नल खांबावरच छुपे कॅमेरे असतात. मॉलमध्ये गिर्‍हाइकांवर लक्ष ठेवणारे कॅमेरे कोठे आहेत हे शोधूनही सापडत नाहीत.

सुरक्षाव्यवस्था खरे म्हणजे दुहेरी हवी. एक दृश्य स्वरुपातील. फक्त लोकांच्या समाधानासाठी. दुसरी मात्र अदृश्य पण अधिक सक्षम व अतिरेक्यांना गाफिल ठेवून त्यांच्यावर त्वरित कार्य करणारी.
आपली सुरक्षा व्यवस्था अशीच दुहेरी व अतिरेक्यांशी मुकाबला करण्यास सक्षम आहे अशी आशा करू या.

फुकट श्रीमंत करणार्‍या स्पॅममेलची शोधकथा

नवीन उद्योजकांना भांडवलाची गरज असते. परदेशातून भांडवल देणार्‍या बिझिनेस प्रपोजलची मेल वाचली की त्यामागे ते धावतात. परदेशी श्रीमंत लोक नव्या उद्योगासाठी विनातारण पैसा पुरवितात. आंतरराष्ट्रीय बॅंकात वारस नसलेल्या मृत व्यक्तींच्या नावे खूप काळा पैसा पडून आहे. जपानी बॅंक कोणत्याही प्रकल्पाला अत्यंत कमी दरात प्रचंड भांडवल पुरविते अशा बातम्या आपण ऎकलेल्या असतात. या परिस्थितीचा फायदा घेऊनबॅंकेच्या मुख्य अधिकार्‍याच्या नावाने सर्व तांत्रिक बाबींची माहिती देणारी मेल पाठवून अशा संपत्तीचा वारसदार करण्याचे आमिष दाखविले जाते. नंतर कायदेशीर बाबींची पूर्तता करण्यासाठी पैसे मागविले जातात. हे सर्व गोपनीय रहावे म्हणून वेगळा इमेल वापरल्याचेही मुद्दाम सांगितले जाते. अधिक विचारना केलीच तर बॅंकेच्या मुख्य अधिकार्‍याच्या इंटरनेटवरील फोटो अल्बमचा व त्याच्या माहितीचा उपयोग करून ओळख पटविली जाते. यात माणूस फसला की पैसे पाठवितो व नंतर त्याला फसविले गेल्याचे कळते. नंतरही बदनामी होईल या भीतीने तो पोलिसात तक्रार करीत नाही.

अशीच एक बिझिनेस प्रपोजलची मेल मला आली. मग मी त्याच्या प्लॅन मध्ये सामील व्हायचे कळवून त्याच्याकडून माहिती काढण्याचा प्रयत्न केला. त्या सर्व मेल खाली इमेज स्वरुपात देत आहे.अशा मेलमध्ये काय असते याची माहिती आपल्याला त्यातून मिळेल.












शेवटी मृत व्यक्तीच्याबद्दल माहिती विचारल्यावर मात्र त्याच्या मेल थांबल्या. लोकांनी अशा फसवणुकीच्य़ा प्रकारापासून सावध रहावे.

Thursday, September 9, 2010

प्राथमिक शिक्षणासाठी मराठी माध्यम अत्यावश्यक

महाराष्ट्र शासनाने १९ जूनला एक परिपत्रक काढून मान्यता नसलेल्या सर्व मराठी शाळा बंद करण्याचे आदेश दिले आहेत. त्याविषयी ‘आंदोलन शाश्वत विकासासाठी’ या मसिकाच्या सप्तेंबर २०१० मध्ये विस्तृत माहिती आली आहे. अनुदान द्यावे लागू नये म्हणून काढलेला हा आदेश विनाअनुदानित इंग्रजी माध्यमाच्या शाळा वाढण्यात होत असून शासनाने आपले परिपत्रक त्वरित मागे घेतले नाही तर आत्ता चालू असलेल्या पण अजून मान्यता न मिळालेल्या मराठी शाळेतील मुलांना पालक विनाअनुदानित इंग्रजी माध्यमाच्या शाळेत घालतील व त्या विद्यार्थ्यांच्या शिक्षणावर त्याचा प्रतिकूल परिणाम होईल हे ध्यानात घेतले पाहिजे.

शिक्षण ही ज्ञानदानाची प्रक्रिया आहे. शाळेत मिळालेले ज्ञान घरात, रोजच्या व्यवहारात वापरल्यावरच पक्के होत असते. महाराष्ट्रात आपल्या रोजच्या व्यवहाराची भाषा मराठी आहे. इंग्रजी एक भाषा म्हणून शिकणे वेगळे आणि सर्व विषय इंग्रजीतून शिकणे वेगळे. नवनवे विषय प्रथमच शिकताना आपल्या मातृभाषेतूनच चांगले समजतात व शाळेबाहेरील जीवनात घडणार्‍या संवादांतून व अनुभवातून ते स्थायी ज्ञानात रुपांतरित होत असतात. अंकगणित, पाढे, लेखन, वाचन यासाठी सभोवतालच्या व रोजच्या अनुभवातील उदाहरणे द्यावी लागतात. दुकानांच्या पाट्याही मराठीत करण्याचा आग्रह धरणार्‍या शासनाने सर्व विषयांच्या शिक्षणासाठी लहान मुलांवर इंग्रजी लादणे चुकीचेच नाही तर अत्यंत गर्हणीय आहे.

बहुतेक पालकांना इंग्रजीचे ज्ञान बेताचे असते. त्यामुळे मुलांना घरात पालकांचे मार्गदर्शन मिळणार नाही. घरात, बाजारात मराठी बोलले जाते. इंग्रजी भाषेचा मुख्य अडथळा उभा केल्याने मुलांना गणित, विज्ञान, इतिहास, भूगोल हे विषय नीट समजणार नाहीत व समजले तर त्याचा संबंध त्याना रोजच्या व्यवहाराशी लावता येणार नाही. साहजिकच ते ज्ञान पुस्तकी राहील. मुले पोपटासारखी इंगजी बोलतील, गाणी म्हणतील. पालकांना आपल्या मुलाला इंग्रजी येते म्हणून धन्यता वाटेल. पण थोड्याच दिवसांत त्यांच्या लक्षात येईल की ही केवळ पोपटपंची आहे. इतर विषयात मुलगा मराठी माध्यमातील मुलापेक्षा मागे पडत आहे. जागतिकीकरणामुळे इंग्रजीला फार महत्व आहे हे खरे पण प्राथमिक स्तरावर तरी मराठी माध्यमाचाच आग्रह सर्वांनी धरावयास हवा.

मोठ्या शहरातील व कॉस्मॉपॉलिटन संस्कृतीत राहणार्‍या पालकांनी इंग्रजी माध्यमाच्या शाळा निवडल्या तर समजू शकते. पण गावोगावी नव्या महागड्या इंग्रजी शाळा निघत असून त्याची भुरळ पालकांना पडत आहे. माझ्या माहितीच्या अनेक गरीब पालकांनी पोटाला चिमटा काढून आपली मुले महागड्या इंग्रजी शाळेत घातली ती आज पस्तावत आहेत.त्यांची मुले अभ्यासात कच्ची राहिली आहेत. त्यांचे मराठी वाचन थांबले आहे. मराथीतील अपार ज्ञानसंपदा त्यांना पारखी झाली आहे. मराठी वर्तमानपत्रेही वाचणे त्यांना नको वाटते. त्याहीपेक्षा त्यांचे वागणे थाटाचे, प्रौढीचे होऊन ती नातेवाईकांपासून व समाजापासून वेगळी होत आहेत. हा धोका मोठा आहे.

कवी किशोर पंडित यांच्या कवितेत त्यानी म्हटले आहे - ‘ नको पप्पा मम्मी, आई बाबा म्हणा, थोडे थोडे रांगू मराठीत’ मायमराठी या संकेतस्थळावर या विषयावर व मराठीच्या महतीबद्दल अनेक थोर व्यक्तीचे विचार दिले आहेत. पु. ग. सहस्रबुद्धे यानी आपल्या ’माय मराठीची हाक’ या पुस्तकात ह्या संस्कृतिबदलाचा धोका विषद केला आहे. हा संस्कृतीबदल आपल्याला रुचणार आहे का?

अशा विनाशकारी धोरणास सर्वांनी विरोध करून शिक्षणाच्या खाजगी इंग्रजीकरणाचा शासनप्रणित उद्योग थांबविला पाहिजे.

Wednesday, September 8, 2010

आपुले मरण पाहिले म्या डोळा

कवीवर्य भा. रा. तांबे यांनी आपल्या ‘जन पळभर म्हणतील हाय हाय’ या कवितेत माणसाच्या मृत्यूनंतर त्याचे नातेवाईक, मित्र व त्याच्या सभोवतीचे सारे जग यांना अल्पावधीतच त्याचा कसा विसर पडतो व कोणतेही काम अडून न राहता पुन्हा पूर्वीप्रमाणे कसे चालू राहते याचे यथार्थ वर्णन केले आहे. आपल्याशिवाय जग चालू शकणार नाही हा माणसाचा भ्रम किती निराधार आहे हे दाखवून देऊन भावनांच्या गुंत्यात न गुरफटता माणसाने ईश्वराची आराधना करावी असे कवीने सुचविले आहे.

मृत्यूनंतर काय होईल याची थोडी कल्पना आपल्याला दूर ठिकाणी गेल्यानंतर थोड्याच काळात येऊ लागते. तसाच काहीसा अनुभव मला आमच्या अमेरिकेतील दोन महिन्यांच्या वास्तव्यात आला. जुलैमध्ये अचानक माझ्या अमेरिकेतील मुलीकडून तिकडे येण्याबद्दल आमंत्रण आले. तिच्या मुलांच्या शाळांना सुट्टी असल्याने आम्हीही त्याला होकार दिला. पासपोर्ट व व्हिसा तयार असल्याने आठ दहा दिवसांच्या अंतरावर विमानाची तिकिटेही काढली गेली. ज्ञानदीप इन्फोटेक कंपनीचे काम, ज्ञानदीप फौंडेशनचे नवे ऑफिस, कॉलेज व विद्यार्थ्यांशी चर्चा, सोव्हेनीरची छपाई, अकौंट्स पूर्तता अशा एक ना दोन अनेक कामात मी गुंतलो होतो. माझी पत्नी शुभांगी हीही मालतीबाई किर्लोस्करांच्या लेखसंग्रहाचे टायपिंग, वाचनालय सभा, संस्कृत संकेतस्थळाच्या कामात गर्क होती. शिवाय घरचे काम, पावसाळ्याची तयारी, बागकाम याही गोष्टी करायच्या होत्या. सगळी कामे अर्ध्यावर टाकून आम्ही अमेरिकेला जायच्या तयारीस लागलो. शुभांगीने लिहिलेल्या ‘आवरासावरी’ या कवितेत वर्णन केल्याप्रमाणे आमची स्थिती झाली होती. जाताना तर इतकी गडबड झाली की गाडीचे तिकीटही आयत्या वेळी सापडेना. किल्या, कुलपे यांचा घोळ संपेना. दोन महिन्यात लागणार्‍या खर्चासाठी व वीज, फोन बिले भरण्यासाठी चेक व पैशांची व्यवस्था करणे य़ातही त्रुटी राहून गेल्या. शेवटी कशीबशी व्यवथा करून आम्ही मार्गस्थ झालो.

अमेरिकेत जाउन स्थिरस्थावर झाल्यावर मला इकडच्या कामाची काळजी वाटू लागली. इंटरनेटद्वारे यशस्वीरीत्या दूरस्थ व्यवस्थापन करता येईल असे मला वाटत होते. सुदैवाने माझ्याकडे छोटा लॅपटॉप होता. इंटरनेट कनेक्शनही सर्वांकडे होते. इ मेलद्वारे सर्वांना माहिती पाठविण्यास सांगितले. दररोज संध्याकाळी दिवसभरातील झालेल्या कामाचा वृत्तांत प्रत्येकाने मला मेलने कळवावा असे मी फर्मान काढले. स्काईपवर व्हीडिओ कॉन्फरन्स करणे शक्य असल्याने मला सर्व कामे माझ्या अनुपस्थितीतही करवून घेणे जमायला हवे होते. मात्र तसे झाले नाही.

माझ्याकडे येणार्‍या मेलमध्ये सुरुवातीचा उत्साह संपल्यानंतर कमालीचा उशीर होऊ लागला. ज्ञानदीपच्या दोनही ऑफिसमध्ये काय काम चालले आहे याची माहिती त्रोटकपणे कळू लागली. मी विलक्षण बेचैन झालो. इतक्या दुर असल्याने इंटरनेटशिवाय मला त्यांच्याशी सम्पर्क साधण्याचा मार्ग नव्हता.

कधीमधी व्हिडिओ चॅटींगची संधी मिळाली की मी माझ्या भावना तीव्रतेने त्यांच्याकडे व्यक्त करीत होतो. त्यांच्या कडून येणारी प्रतिक्रिया मात्र ‘आम्ही सर्व व्यवस्थित मॅनेज करीत आहोत. तुम्ही उगाच काळजी करू नका’ अशा थाटाची होती. म्हणजे त्यांनी माझी आवश्यकता पूर्ण पुसून टाकली होती. मीही मग आहे त्या परिस्थितीचा स्वीकार करुन त्यांच्या शब्दांवर विश्वास ठेऊन ‘बर. मग काळजी नाही. तुम्हाला काही लागले तर कळवा असे सांगू लागलो’. असे दिवस जाऊ लागले. माझ्याशिवाय सर्व चालू आहे मग मी ते माझे आहे कसे म्हणावे असा मला प्रश्न पडला. मी परत गेल्यावर त्याना माझी अडचणच वाटू लागेल असेही मनात आले.

माझ्या इच्छा, माझ्या कल्पना, माझे विचार यांना त्यांच्या दृष्टीने काही किंमत नव्हती. उद्योग कसा चालवावा याचा उपदेश त्यांना नको होता. लाक्षणिक अर्थाने मी मालक होतॊ पण प्रत्यक्षात मी माझी मालकी पूर्णपणे गमावून बसलो होतो. दुसर्‍या भाषेत सांगायचे झाले तर मी त्यांच्या दृष्टीने अस्तित्वातच नव्हतो.

मला जाणवले की मी जे माझे म्हणत होतो ते माझे राहिले नव्हतेच. त्याने आपले स्वतंत्र अस्तित्व निर्माण केले होते. माझ्याविना जगण्याची त्यात पात्रता आली होती. स्वतंत्रपणे आकाशात उडायला शिकलेल्या पक्ष्याच्या पिलाला आता आईच्या घरट्याची ओढ नव्हती.

मुलगा मोठा झाला, मिळवता झाला की त्याला आईवडिलांचे छत्र लागत नाही. त्यांचा उपदेश रुचत नाही. तॊ स्वतः निर्णय घेण्यास तयार झालेला असतो. आईवडिलांना जेव्हा याची जाणीव होते तेव्हा प्रथम राग येतो. मग समज येते. त्यानंतर मुलास निर्णय घ्यायची मान्यता दिली जाते. हळुहळू आपली गरज संपल्याचे आई वडिलांच्या लक्षात येते. यात विशेष काही नाही. ही जग रहाटीच आहे. एक पिढी जाऊन दुसरी पिढी सत्तेवर येते.

जे जीवनाच्या बाबतीत घडते तेच आणि तसेच माणसाने उभारलेल्या उद्योग व व्यवसायातही घडत असते. आपला उद्योग वा व्यवसाय जेव्हा स्थिरावतो तेव्हा तो स्वयंपूर्ण बनतो. प्रत्यक्ष संस्थापकाची वा मालकाचीही त्याला गरज उरत नाही. तसेच कदाचित माझ्या उद्योगाचे झाले असेल. माझ्या आजपर्यंतच्या कार्यातून उद्योग उभा राहिला हे यश मला पुरेसे आहे. आता यातून अंग काढून घेऊन आपल्याला आवडीच्या क्षेत्रात आपले कार्य चालू ठेवावे अशी माझी धारणा झाली आहे.

Tuesday, September 7, 2010

Naked king and daring child

Corruption level in India has risen to such a level that common man presumes it as a natural and universal phenomena for leaders, politicians and people holding power and position. The stiff competition in media has lead to use of advanced techniques in information search and monitoring to expose the corrupt practices. Right of Information and Sting operations have revealed many cases of corruption. Now a stage is coming where every act and event can be captured and the corruption can be exposed. But we should not be under impression that the corruption will be eliminated by mere exposure to public.

People even after knowing the corrupt background of leader follow and support him, praise him for their small gains.

What is amusing to note that these leaders give lectures of honesty, criticize other leaders about corruption presuming that people listening to him do not know his own deeds. It is like a naked king in procession where a small child exclaims that King is naked. Only variation in the story is that the public is a wise child who keeps mum over the truth well known to world about the leader.

Friday, September 3, 2010

खोट्या इ-मेल व स्पॅम जाहिरातींपासून सावधान

बर्‍याच वेळा आपल्याला बक्षिस वा लॉटरी लागल्याच्या इ मेल येतात. काही वेळा मोठी रक्कम असलेला आपल्या नावाचा चेकही स्कॅन करून पाठविलेला असतो. इ मेल पाठविणार्‍या कंपनीचे नाव प्रसिद्ध कम्पनीच्या नावाशी मिळतेजुळते असते. त्यामुळे खोटेपणाबद्दल शंका येत नाही. फुकट पैसे मिळणार या कल्पनेने अनेक नवखे वा अनभिज्ञ लोक आपली माहिती ( फोटो, पासवर्ड, क्रेडिट कार्ड नंबर) पाठवितात. नंतर त्याना आपण फसविले गेलो असल्याचे समजते. आपल्या बॅंकेच्या खात्यातून परस्पर पैसे काढले जातात. आपल्या नावावर ऑन लाईन वा दुकानात खरेदी केली जाते. एकदा पैसे गेल्यावर मग काहीच करता येत नाही. कारण इ मेल पाठविणारा गायब होतो. इ मेल पाठविणारी कंपनी अस्तित्वातच नाही हे कळते.
आपल्या मित्राची वा नातेवाईकाची संकटात अडकलेल्याची व मनी ट्रॅन्स्फर एजन्सीद्वारा ताबडतोब पैसे पाठविण्याची मेल आली की आपण गोंधळून जातो. काही वेळा भावनेच्या भरात पैसे पाठवितो. नंतर कळते की त्या मित्राची मेल खोटी होती. कोणीतरी मित्राच्या इमेलचा पासवर्ड मिळवून त्यावरून खोती मेल पाठविलेली असते. अशावेळी त्या मित्राशी फोनवर संपर्क साधावा किंवा त्याच्या दुसर्‍या इमेलवर त्याला मेल आल्याचे कळवावे व खात्री करून घ्यावी.

आपल्याला अनेकवेळा आपल्या मित्रांकडून संपर्क साधण्यासाठी, फोटो पाहण्यासाठी वा अन्य कारणासाठी निमंत्रण मेल येतात. त्यावेळी त्या मित्राचे नाव व मेल पाहून आपण निमंत्रण स्वीकारतो. मग आपले नाव, इमेल अशी माहिती भरायला सांगून आपले नाव सदस्य म्हणून नोदविले जाते. नंतर आपल्या मित्रांना निमंत्रण पाठविण्यासाठी आपला याहू वा जीमेलचा इमेल आयडी व पासवर्ड विचारला जातो. आपल्या पासवर्डचा कोणताही दुरुपयोग केला जाणार नाही अशी ग्वाही दिली जाते. आपण ही माहिती दिली की आपल्या नावाने आपल्या सर्व मित्रांना निमंत्रण पाठविले जाते. सोशल नेटवर्कींगच्या या पद्धतीचा गैरवापर करून अश्लील वा लॉटरीच्या जाहिरातीं पाठविल्या जातात.

वरील सर्व प्रकारच्या धोक्यांपासून सावध राहण्याची गरज आहे. याविषयी प्रत्यक्ष अनुभवातील उदाहरणे व अशा खोट्या इ मेलचा प्रसार थांबविण्यासाठी काय केले पाहिजे. इंटरनेटवरच याविषयी काय माहिती आहे. फसविणार्‍या व्यक्ती वा संस्थेचा शोध कसा घ्यावा याविषयी माहिती या ब्लॉगवर देण्यात येणार आहे.


सांगलीतील माझे मित्र व प्रसिद्ध सर्जन यांचा मला फोन आला. त्यांच्या याहू मेलवरून कोणीतरी सर्वांना मेल केली होती की ते अनोळख्या जागी अडकून पडले आहेत. त्यांचे सर्व सामान चोरीस गेले आहे व त्वरीत मनी ट्रॅन्स्फरने त्यांच्या नावे पैसे पाठविण्याची मागणी केली होती. प्रत्यक्षात त्याना याहू अकौंट उघडता येत नव्हते कारण त्याचा पासवर्ड बदलण्यात आला होता. त्यांनी विचारले आता काय करायचे. मी त्यांना सांगितले की सर्वाना या खोट्या मेलबद्दल सावधान करा व याहू अकौंट बंद करण्यासाठी याहू ऑफीसशी संपर्क साधा.

एकदा मला अमेरिकेतील माझ्याशी इमेलने संपर्कात असणार्‍या लेखकाची मला मेल आली की त्यांना मलेशियात टूरवर असताना कोणीतरी पिस्तुलाचा धाक दाखवून लुबाडले आहे व हॉटेलचे पैसे भरण्यासाठी वा परतीच्या विमानाचे तिकीट काढण्यासाठी त्यांच्याकडे पैसे नाहीत. घरच्या लोकांना काळजी वाटू नये म्हणून त्याना न कळविता माझ्याकडे त्यांनी पैसे पाठविण्याची मागणी केली होती. मी प्रथम त्यांच्या दुसर्‍या इमेलवर निरोप पाठवून मेल खोटी असल्याची खात्री करून घेतली. नंतर सर्वांना तसे कळविण्यास सांगितले.

त्यानंतर अशा मेल आल्या की मी स्पॅम म्हणून काढून टाकत असे.

काल पुण्यात असताना मला अशीच एक पुण्यातीलच माझ्या मित्राच्या नावे मेल आली. स्पेनमध्ये माद्रिद येथे असौन पैसे पाठविण्याची विनंती त्यात केली होती. मी त्या माझ्या मित्राला फोन केला तर त्याने दोन दिवसापूर्वीच त्याचे याहू अकौंट हॅक झाल्याचे त्याने सांगितले. माझ्या मनात आले की खोटी मेल पाठविणार्‍या व्यक्तीस गाफ़ील ठेऊन त्याच्याबद्दल माहिती मिळविली तर. मग मी त्या मेलला उत्तर पाठवून पैसे कसे पाठवायचे याची विचारणा केली. त्याला लगेच उत्तर आले की वेस्टर्न युनियन मार्फत वा मनी ट्रॅन्स्फरने पैसे पाठवावेत. मी त्याला परत मेल पाठविली की तुमच्या आयडेंटिटीसाठी तुमची अधिक माहिती कळवा. माझा उद्देश असा होता की आनखी काय काय माहिती त्याने मिळविली आहे ते जाणणे. अजून काही त्या मेलचे उत्तर आले नाही आल्यावर याच ब्लॉग याबद्दल माहिती देईन.

दरम्यान मी वेस्टर्न युनियनच्या संकेतस्थळावर मेल पाठविणार्‍या व्यक्तीविषयी काही माहिती मिळते का पाहिले. तेथे केवळ इमेलवर पैसे पाठविण्याची सोय होती व स्पॅम व फ्रॉडबद्दल विशेष माहिती होती. स्पेनमधील माद्रिद येथे याविषयी शोध घेता त्यांचेही मनीफ्रॉडविषयी संकेतस्थल असल्याचे दिसले.
संदर्भ संकेतस्थळे
http://www.westernunion.com/info/fraudTips.asp?country=global

http://www.westernunion.com/info/fraudScams.asp?country=global

http://www.phonebusters.com/english/recognizeit_emergency.html

http://www.phonebusters.com/english/reportit.html

एकंतरित पाहता इंटरनेटच्या जाळ्यात अनेक कोळी आपले सावज पकडण्यासाठी ना ना प्रकारची आमिषे वा सोंगे घेऊन बसलेली असतात. त्यांच्यापासून सावध असले पाहिजे. व अशा फसवणुकीविषयी सर्वांना प्रशिक्षित करायची आवश्यकता आहे.
४ सप्टेंबरला सकाळ न्यूजग्रुपतर्फे ब्लॉगर्ससाठी अशी एक व्हिडिओ कॉन्फरन्स होणार झाली. त्याचा वृत्तान्त ‘इसकाळ’ मध्ये आला आहे तो खालील दुव्यावर पहावा.

ब्लॉगींगलादेखील आहे कॉपीराईट संरक्षण (सकाळ वृत्तसेवा - Saturday, September 04, 2010 )
माझी प्रतिक्रिया

"मी ब्लॉगर्स कॉन्फरन्सला उपस्थित राहणार होतो. पण काही कारणाने ते शक्य झाले नाही. व्यावसायिक व उद्योजक आता इ मेलचा नव्याने वापर करू लागले आहेत. त्यांचे इ मेल हॅक करण्याचे प्रमाण खूप वाढले आहे. कृपया सायबर खात्याचे इमेल व फोन नंबर्स या सदरात सर्वांसाठी जाहीर करावेत. तसेच हॅक झालेला इमेल कसा बंद करावा याची माहिती द्य़ावी. मी अशाच एका हॅक मेलवरून आलेल्या पैशाच्य़ा मागणी करणार्‍या व्यक्तीशी पैसे देण्याचे आश्वासन देऊन मेलवरून संपर्क ठेवला आहे. त्याची ओळख कशी शोधता येईल ते कळवावे."
माझ्या शोध कथेची माहिती पुढील ब्लॉग मध्ये वाचा.